“Ach, het is allemaal al zo lang geleden”, zegt hij. “En wat stelde het nu helemaal voor?” Deze cliënt, begin veertig, een gezin met 2 kinderen, een goede baan; zo op het oog is alles in orde! Maar het leven kost hem veel energie. Omdat hij zich zo vaak een buitenstaander voelt. En altijd druk bezig is de ander te peilen en in te schatten wat er verwacht wordt. Hopend “het goede” te doen. Zodat afkeuring uitblijft.
Hij heeft thuis net iets te vaak gehoord “dat ie ‘t niet goed deed”. En er waren vaak ruzies, dat was naar. Over emoties werd niet gesproken.
Zo ging hij de wereld in, altijd aftastend “hoe het hoorde”. Kansen laten lopen, uit angst afgewezen te worden. Allerlei overlevingstechnieken ingezet “om er maar bij te horen”. En juist daardoor veel gemist, en zich vaak alleen gevoeld. Nog steeds! Sombere buien overvallen hem regelmatig, terwijl er ook zoveel mooie dingen in zijn leven zijn.
“Ik wil dat verdriet niet!”, zegt hij. “Ik vind het aanstellerij. Ik wil vooruit! Het moet maar eens afgelopen zijn met dat slappe gedoe”.
“Maar het zit er wel”, zeg ik. “Je lijf weet ‘t nog. En zolang het niet door jou gezien en gevoeld mag worden, blijf je het achter je aan slepen. En blijft het leven je veel te veel energie kosten. Omdat je op allerlei manieren op je tenen loopt, en je afstemt op de ander. In plaats van op je eigen behoeften”.
We praten nog wat door. Hoe we een veilig kader kunnen maken om het verdriet de ruimte te geven, zonder dat je er in verdrinkt. Hij zucht, want hij voelt dat dit is waar het over gaat. Dat is doodeng, maar het geeft ook lucht.
En hij grijnst, omdat een veilig kader precies is wat hij daarbij nodig heeft. Hij kent zichzelf aardig goed 😉
En dooorrrrr!
Omkijken? Liever niet.
Want kijken, écht kijken
doet pijn. Je voelt weer
hoe het was, de pijn, het gemis.
[…]En als het moet, dan maar
Gewapend als beton, met
Droge ogen, zonder jou erbij
Hans Stolp
Verlies kan om allerlei dingen gaan: het verlies van een geliefde, gezondheid, een stabiele jeugd, vertrouwen in een ander, toekomstdromen… Vaak groeien we op zonder dat er veel aandacht is om stil te staan bij het verdriet dat deze verliezen met zich meebrengen. We moeten door, vooruit, vergeten wat er gebeurd is. Dat gaat vaak een tijd lang “goed”. We zetten onze schouders er onder, leren flink te zijn en iets van het leven te maken.
De hartchirug die niet rouwde
Afgelopen juni zag ik een mooie uitzending van “Over Leven”, waarin Coen Verbraak spreekt met hartchirurg Shirin Bemelmans. Zij vertelt over een patiënt die onder haar verantwoordelijkheid overleed, omdat zij verzuimde iets te controleren. Zij voelde zich door het team gesteund, en stond de volgende dag al weer te opereren. Maar álles was er vervolgens op gericht om een dergelijke fout in de toekomst te voorkomen. En dooorrrrr!
Niemand van haar collega’s nam de tijd om stil te staan bij haar verdriet. Het verdriet dat deze fout, en het overlijden van deze patiënt, met zich meebracht. Niemand stond er bij stil. Het kwam niet in ze op. En zij vertelt hoe dit haar opbrak.
Gevoelige systemen extra op spanning
Het zijn juist de gevoelige mensen op wie (verlies)gebeurtenissen een grote impact hebben. Het zal juist deze mensen dus extra veel energie kosten om zich te vermannen. In de loop van de tijd ontstaan dan veelal stressklachten. Enerzijds door al dat op je tenen lopen. En anderzijds omdat levenskracht en zingeving steeds verder weg raken. Niet genomen rouw, om wat voor verlies dan ook, is een belangrijke oorzaak van stressklachten en burnout.
Herinnering. Zonder tranen
Gaat het niet. Maar door
De tranen heen blijft de liefde
Levend, vind je jezelf terug.
Herinnering. Alleen wie om
Kan kijken, kan vooruit zien.
Wie tranen zaait, zal licht
En toekomst oogsten.
Hans Stolp
En jij?
En jij? Misschien roept het bovenstaande van alles bij je op. Over gemis of verdriet dat er wél of juist níet mocht zijn. Mogelijk zitten er bij jou ook niet gehuilde tranen in de weg. Je doet alsof ze er niet zijn, bent ze misschien al bijna vergeten. Je leeft je leven, maar een deel van jou doet niet mee. Het leven kost je veel energie, en voelt soms zwaar of richtingloos.
Hopelijk vind je een manier om die tranen alsnog te laten stromen, en je kwetsbaarheid te omarmen. En daarmee sterker en bloeiender in je leven te staan. Muziek kan daarbij helpen, met een milde blik naar je herinneringen kijken ook, misschien gedichten lezen, of schrijven aan je jongere zelf…. Alles kan, als het maar veilig genoeg voelt.
Soms is wat hulp nodig, voor een veilig kader. Wees welkom, als je denkt dat ik je dat kader zou kunnen bieden.
Agenda
Vrijdag 6 oktober van 9.30 – 16.30 in Glimmen: Dagtraining “de Kunst van het Schakelen”
Hoogste tijd om vaker een tandje terug te schakelen? Om zelf je snelheid te reguleren, in een wereld die je overspoelt en uitdaagt om 24/7 “aan” te staan? Geef je dan op voor deze “evergreen”, die al vanaf de start van Op Dreef op mijn repertoire staat.
Kijk voor meer informatie over en opgave voor deze leerzame en direct toepasbare training.
Leestip (vooral voor wie van wandelen houdt): Wild
Dit boek van Cheryl Strayed (2012, verfilmd in 2014), leest als een vakantieboek, terwijl het (ook) gaat over rouw: het verwerken van haar gestrande huwelijk en haar overleden moeder. Cheryl kiest een extreme manier, en wandelt 1700 km van Mexico naar Canada. Het wordt een fysieke en geestelijke reis. Ze vertrekt met een veel te zware rugzak, die gaandeweg lichter wordt. Letterlijk en figuurlijk. Bij elke stap van de reis vindt ze een stukje van zichzelf terug.
Een zwaar thema, maar het leest als een trein.
Praktische tip voor de wandelaar: schaapjes “tellen”!
Nee, we gaan niet allemaal de weg van Cheryl Strayed, of Raynor Winn (Het Zoutpad). En dat hoeft ook niet. Maar wandelen is om allerlei redenen goed voor je, zeker als je het in een groene omgeving kan doen. Misschien om te rouwen, maar ook om gewoon lekker “je hoofd leeg te maken” en op te laden.
Wil je extra voordeel putten uit je wandeling? Sta dan onderweg eens letterlijk even stil. En kijk om je heen. Adem in, adem uit, en kijk naar iets. Iets dat je mooi vindt, en misschien wel een glimlach op je gezicht brengt. Of iets dat rust geeft. Zoals een grazende koe, of een kudde schapen. Kijk hoe onverstoorbaar ze daar aanwezig zijn. Misschien even opkijken, maar dan rustig verder gaan met het enige wat ze in hun leven te doen hebben: koe zijn, of schaap!
Als je een dergelijke pitstop inbouwt in je wandeling, dan hoef je ‘s nachts minder schaapjes te tellen 😉
Tenslotte
Tijd voor mijn eigen wandeling, een lunchwandeling. Soms lukt dat maar 5 minuutjes, een klein blokje. Maar iets is beter dan niets. Het doet me altijd goed.
Maar vandaag kan het wat langer. En ik heb geluk met waar ik woon. Want in een iets groter rondje kan ik “langs de schaapjes”. Vanaf een afstandje kan ik ze zien, in het weiland. Met daarachter wat bomen en een boerderij. Een baken van rust.
Ik wens je een mooi najaar. Misschien om te oogsten, misschien om “tranen om Toen” te zaaien. En hoe dan ook momenten van rust in te bouwen. Want zowel zaaien als oogsten kost veel energie. En daar moet elke HSP zuinig op zijn.
Hartelijke groet,
Mieke de Maaré